Το Μουσείο – Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη – Tériade φιλοξενεί το σύνολο του εκδοτικού έργου του Tériade από τις αρχές του 20ου αιώνα και έργα γνωστών καλλιτεχνών, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιεί αναδρομικές εκθέσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ο περιβάλλων χώρος του μουσείου είναι κατάφυτος με ελιές και έχει τη χαρακτηριστική τοπιογραφία του νησιού της Λέσβου. Η ανάδειξη του τοπίου και η αλληλοσυμπλήρωση του με τα υπάρχοντα κτήρια των Μουσείων έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο, φυσικό και εναρμονισμένο σύνολο εσωτερικών και υπαίθριων διαδρομών και χρήσεων αποτελεί το σκοπό της μελέτης.  

Οι γενικές αρχές του Le Corbusier και του μοντέρνου κινήματος που παρουσιάζονται στο μουσείο αποτελούν τη βάση της συνθετικής ιδέας για τη διαμόρφωση του υπαίθριου χώρου. Το τέλειο σχήμα-ο κύκλος, τα βασικά χρώματα, οι αισθήσεις επαναπροσδιορίζονται για να δημιουργηθεί ένα ενιαίο και λειτουργικό σύνολο κινήσεων, χρήσεων και φυτεύσεων.

To μουσείο βγαίνει έξω, εκθέματα τοποθετούνται στη φύση ανάμεσα στις ελιές και κατά μήκος των περιπατητικών διαδρομών, οι υπαίθριες διαμορφώσεις γίνονται η αφορμή για θεατρικές παραστάσεις, παρουσιάσεις, εργαστήρια, εκθέσεις. Οι εσωτερικές διαδρομές ξενάγησης των μουσείων ενοποιούνται με τις εξωτερικές δημιουργώντας μια συνολική περιμετρική βόλτα στον περιβάλλοντα χώρο του ελαιώνα με στάσεις και εναλλαγές στα φυτικά μοτίβα και τις οπτικές του χώρου.

Στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου, όπως λιθόστρωτες διαδρομές και μονοπάτια από πέτρα Μυστεγνών, μονοπάτια ανάμεσα σε συστάδες δέντρων που έχουν χαραχτεί από τη χρήση διατηρούνται στο σύνολό τους και αναδεικνύονται, με ήπιες παρεμβάσεις όπου είναι απαραίτητο, για την ένταξή τους στη συνολική διαμόρφωση.  

Προσβάσεις – Δίκτυο κίνησης

Η κεντρική είσοδος γίνεται από τη δημοτική οδό στη βόρεια πλευρά του οικοπέδου. Ανάμεσα στα δέντρα δημιουργείται ένας χώρος στάθμευσης για ~20 αυτοκίνητα με δυνατότητα στάσης για 2 λεωφορεία. Οι θέσεις βρίσκονται κάτω από το φύλλωμα των δέντρων έτσι ώστε τα αυτοκίνητα να μη γίνονται αντιληπτά από τους περιηγητές του πάρκου Teriade. Η είσοδος από την πλευρά του μουσείου Θεόφιλου διατηρείται ως δευτερεύουσα πρόσβαση τροφοδοσίας και προσωπικού καθώς και ως είσοδος ΑΜΕΑ με θέσεις στάθμευσης για 3 αυτοκίνητα.

Από το κεντρικό σημείο εισόδου ξεκινά μια διαδρομή με ήπια σκαλιά προς την κάτω παρειά του κυκλικού χωμάτινου μονοπατιού γύρω από το αμφιθεάτρο και την κεντρική πλακόστρωτη διαδρομή προς τα δύο μουσεία. Η διαδρομή αυτή μέσω μαλακών ή πλακόστρωτων οδεύσεων διαπερνά όλο τον ελαιώνα δημιουργώντας μία περιμετρική βόλτα γύρω από τα 2 μουσεία, την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, το στεγασμένο χώρο εκτόνωσης του μουσείου Teriade και καταλήγει ανάμεσα στα δέντρα με το μονοπάτι της “ορθής γωνίας” στο παρατηρητήριο θέασης του περιβάλλοντος χώρου.

Φυτεύσεις-Τοπικότητα

A. Milieu (Environment-Green)
Green is the alchemical symbol of the primal matter of the universe, representative of the cyclical nature of the sun.*

Τα δέντρα των ελιών αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό του τοπίου και δίνουν την ταυτότητα τους στον περιβάλλοντα χώρο. Σε διάφορα χαρακτηριστικά σημεία, στην είσοδο προς το μουσείο, την κεντρική είσοδο πεζών, το στεγασμένο χώρο του κυλικείου οι ελιές αναδεικνύονται μέσω των ήπιων διαμορφώσεων και σηματοδοτούν τις εισόδους. Σε χαρακτηριστικά σημεία προστίθενται δέντρα αυτοφυή στο νησί της Λέσβου όπως κυπαρίσσια και κουκουναριές. Τα κυπαρίσσια, που χαρακτηριστικά απεικονίζονται και στα έργα του Θεόφιλου τοποθετούνται στην κεντρική είσοδο για να ορίσουν την κεντρική διαδρομή, ενώ οι κουκουναριές στα φυσικά διαζώματα του αμφιθεάτρου για να προσφέρουν φυσική σκιά.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο διαμόρφωσης του πρασίνου προτείνεται ένα βοτανικό μονοπάτι-κήπος με χαμηλές και θαμνώδεις φυτεύσεις από τη χλωρίδα της Λέσβου με χρωματιστά άνθη και φύλλωμα ακολουθώντας τα βασικά χρώματα, μπλε, κόκκινο και κίτρινο. Γύρω από το αμφιθέατρο δημιουργείται “Ο κύκλος των χρωμάτων” με τις φυτεύσεις να εναλλάσσονται από πασχαλιές/σάλβιες με μπλε άνθη σε βοκαμβίλιες/βερβερίδες/ιβίσκους με κόκκινα άνθη και στη συνέχεια σε μια επιφάνεια -χωράφι με γλυκάνισο και στάχια που δημιουργεί το κίτρινο φόντο πίσω από το κοίλο του αμφιθεάτρου. Οι χρωματιστές φυτεύσεις επαναλαμβάνονται κατά μήκος της πλακόστρωτης διαδρομής προς το μουσείο Teriade και το μουσείο Θεόφιλου ορίζοντας την κεντρική κίνηση. Στο πλαϊνό όριο του μουσείο Θεόφιλου, σε ένα ήπιο πρανές χωροθετούνται δέντρα και φυτά που δημιουργούν ήχους κατά το θρόισμα τους σχηματίζοντας τη γραμμή του ήχου ενώ ανάμεσα στα δύο μουσεία δημιουργείται ένας κήπος με αρωματικά φυτά και βότανα. Σε ιδαίτερα σημεία ενδιαφέροντος -είσοδοι, γλυπτά, θέες- προτείνονται λεβάντες με το χαρακτηρηστικό μωβ άνθος.

 

Θεματικές ενότητες – Χρήσεις

Η είσοδος της παραβολής

Στη βορινή πλευρά του οικοπέδου δημιουργείται η είσοδος και ο χώρος στάθμευσης των 20 οχημάτων. Προτεραιότητα δίνεται στη φυσική ένταξη του χώρου στο τοπίο του ελαιώνα ώστε να μην αλλοιωθεί η εικόνα του τόπου. Έτσι προτείνονται φυσικά υλικά, όπως κυβόλιθοι ή λιθόστρωση κατα μήκος της πορείας των οχημάτων, και πατημένο χώμα στις θέσεις στάθμευσης. Ανά 4 θέσεις διατηρούνται τα ελαιόδεντρα και προστίθενται φυτεύσεις με σκοπό την πλήρη αφομοίωση του χώρου στο τοπίο.

Η είσοδος σηματοδοτείται από χαρακτηριστικά υψύκορμα δέντρα, όπως τα κυπαρίσσια και διαμορφώνεται με τρόπο τέτοιο ώστε να κατευθύνει τον επισκέπτη προς το μουσείο. Μια μεγάλη ελιά τοποθετείται στο πλατύσκαλο εισόδου ορίζοντας την πρόσβαση και δημιουργώντας ταυτόχρονα έναν σκιερό χώρο στάσης. Ηπια σκαλιά ανόδου κατά μήκος των φυσικών κλίσεων οδηγούν προς την κεντρική λιθόστρωτη διαδρομή συναντώντας παράλληλα το περιμετρικό χωμάτινο μονοπάτι του αμφιθεάτρου.

Ο κύκλος των χρωμάτων

To αμφιθέατρο χωροθετείται στις φυσικές κλίσεις του εδάφους με θέα προς τη θάλασσα και την πόλη, ανάμεσα στον ελαιώνα. Το πλάτωμα της σκηνής δημιουργείται από το νοητό κύκλο που δημιουργούν οι ελιές στο κέντρο του. Οι κερκίδες ακολουθούν το φυσικό πρανές και ορίζονται από πέτρα μυστεγνών, ενώ σε κάθε πλάτωμα τα δέντρα δημιουργούν φυσική σκίαση για όλες τις ώρες της ημέρας.

Το κυκλικό μονοπάτι γύρω από το αμφιθέατρο ακολουθεί μια χαμηλή και θαμνώδη φύτευση με τα βασικά χρώματα. Μπλε, κόκκινα και κιτρινοχρυσαφιά άνθη και φύλλα ορίζουν την κυκλική διαδρομή δημιουργώντας ένα φυτικό χρωματιστό δακτύλιο.

Στη συνέχεια της εξόδου από το μουσείο Teriade και προς τη δυτική πλευρά του υπαίθριου χώρου του αμφιθεάτρου τοποθετούνται ένας στεγασμένος χώρος στάσης και το κυλικείο. Οι χρήσεις αυτές προτείνεται να συνδεθούν με το πωλητήριο του μουσείου ώστε να δημιουργηθεί ένα τρίγωνο πώλησης-αναψυχής-στάσης. Οι χώροι αυτοί σε γειτνίαση τόσο με το μουσείο όσο και με την υπαίθρια διαμόρφωση του ελαιώνα αποτελούν τους χώρους εκτόνωσης και συνδέουν την υπαίθρια περιμετρική διαδρομή με την εσωτερική πορεία εντός του μουσείου.

Η Γλυπτοθήκη των Ελιών

Η εσωτερική διαδρομή στο Mουσείο Teriade ~200μ έχει το ίδιο μήκος με την περιμετρική διαδρομή γύρω από το υπαίθριο φυσικό αμφιθέατρο ακτίνας τέτοιας ώστε η περίμετρος της κυκλικής διαδρομής να είναι ~200μ. Εκθέματα γλυπτών βρίσκονται και στην ύπαιθρο δημιουργώντας μια υπαίθρια βόλτα έκθεσης μέσα στον ελαιώνα. Ο συνδυασμός των γλυπτών με τους γλυπτικούς κορμούς των αιωνόβιων ελιών δημιουργούν ένα υπαίθριο μουσείο τη “Γλυπτοθήκη των Ελιών”.

Το μονοπάτι της ορθής γωνίας & Το παρατηρητήριο

Στο ψηλότερο και πιο πυκνόφυτο τμήμα του οικοπέδου μια χωμάτινη διαδρομή ανάμεσα στις ελιές οδηγεί τον επισκέπτη στην εξερεύνηση του τοπίου. Το μονοπάτι ακολουθεί μόνο ορθές γωνίες σε μία πρόκληση προς το φυσικό τοπίο και σε ευθεία αντίστιξη με τις αρχές του Le Corbusier _”Το ποίημα της ορθής γωνίας”. Στο τέλος του μονοπατιού, σε ένα σημείο με απρόσκοπτη θέα προς τη Μυτιλήνη και τη θάλασσα, δημιουργείται το Παρατηρητήριο ένας χώρος θέασης, στάσης και ανάπαυσης ανάμεσα στα δέντρα.

Ο κύκλος των αρωμάτων

F. Offre (Offering-Yellow)
The symbol of the open hand appears as an “offering”, and the interior lines and contours reveal traits and hidden characteristics.***

Ανάμεσα στο μουσείο Teriade και το μουσείο Θεόφιλου δημιουργείται ένας χώρος στάσης, ένας βοτανικός κήπος με αρωματικά φυτά γύρω από τις ελιές. Στον εσωτερικό αυτό κήπο προτείνεται ένα πλάτωμα στην προέκταση της κεντρικής διαδρομής στο οποίο τοποθετείται το άγαλμα του Teriade. Περιμετρικά ένα καθιστικό-τμήμα κύκλου λειτουργεί ως χώρος στάσης στην είσοδο του μουσείου.

Η παιδική γωνία

Το μικρό αμφιθέατρο που βρίσκεται δίπλα στην πλακόστρωτη διαδρομή διατηρείται σκιασμένο είτε με ένα μεγάλο κεντρικό πλατάνι είτε με την προσθήκη ενός στεγάστρου ώστε να μπορεί να εξυπηρετήσει μικρές συναντήσεις-παραστάσεις. Στη συνέχεια του χώρου αυτού προτείνεται η δημιουργία μιας παιδικής χαράς και φυσικού χώρου παιχνιδιού για τα παιδιά που επισκέπτονται τα μουσεία.

Η γραμμή του ήχου

Κατά μήκος της κεντρικής πλακόστρωτης διαδρομής από το μουσείο Θεόφιλου προς το μουσείο Teriade δημιουργείται ένα φυτεμένο ήπιο πρανές με φυτεύσεις που οδηγούν τον επισκέπτη προς τον «κύκλο των αρωμάτων». Το πρανές αποτελεί ένα φυσικό όριο προς τον
πλαϊνό τοίχο του μουσείου και σε αυτό φυτεύονται θάμνοι και δέντρα που κινούνται με την δύναμη του αέρα και θροίζουν. Ταυτόχρονα, ανάμεσα στις φυτεύσεις, δημιουργείται μία υπαίθρια θεματική γλυπτοθήκη με γλυπτά που κινούνται και κάνουν χαρακτηριστικούς ήχους δημιουργώντας στο σύνολό τους τη «γραμμή του ήχου».

* ** *** από “το ποίημα της ορθής γωνίας”

 

Design Team // George Anagnostellis, Angeliki Pappa, Charis Siaravas. Angelos Komninos, Foteini Emmanouilidou
Landscape Design // Fytron O.E. (Michalis Petsaggourakis)